SERA HIYARINDA DENGELİ GÜBRELEME
Ülkemizde örtü altı (sera) ve açıkta yapılan yetiştiricilikte üretimi yapılan hıyar genellikle taze
olarak tüketilmekte ve bunun yanında turşuluk (kornişon tipi) olarak ta tüketilmektedir. Diğer
bazı sebze türlerine oranla fide dikiminden itibaren
40.cıgünlerde ürün vermeye başlamış
olması ve kısa gelişme dönemine sahip olması nedeni ile ülkemizin çok farklı yörelerinde
açıkta ve sera şartlarında yetiştiriciliği yapılmaktadır. Açıkta yapılan yetiştiricilikte optimum
hava sıcaklığı 20-29
o
C ve gece sıcaklığının ise +15
o
C nin altına düşmemesi gerekir. Gündüz
sıcaklığının +30
o
C nin üzerinde olması durumunda ise kalitede önemli düzeyde azalma
görülür. Bu durum kendini kornişon tipi hıyar yetiştiriciliğinde daha belirgin olarak gösterir.
Sıcaklık faktöründen fazla etkilenmemesi için domates yetiştiricilinde olduğu gibi sera
şartlarında güzlük, ilkbahar ve tek üretim şeklinde yetiştiricilik yapabilmektedir.
Hıyar yetiştiriciliğinde sıcaklık faktörünün yanında ışık intensitesinin de bitki gelişmesine,
besin maddesi alımına ve su alınımına etkisi büyüktür. Diğer sebze türlerine oranla
fotosentez alanı daha geniş olan hıyar bitkisi ile yapılan çalışmada ışık intensitesinin artışı ile
birlikte bitkinin su alınımına ve bu nedenle azot ve potasyum alınımın arttığı tespit edilmiştir.
Tablo–1: Solar radyasyonun hıyar bitkisinin su, azot ve potasyum alınımına etkisi
( Winsor ve Adams,1987)
Bitki Başına Alınım
Işık
İntensitesi
(MJm
2
/ gün)
Su
(1 / gün)
N
(mg / gün)
K
(mg / gün)
2,3
0,51
154
136
15,5
1,56
257
325
19,2
2,14
260
354
Havalanması iyi olan, fazla su tutmayan kumlu tın, milli (silt) tın ve tın bünyeye sahip
topraklarda iyi gelişme gösterir. Kök sistemi fazla derine gitmediği için domates gibi derin
yapılı toprak istemez. Kılcal kök sistemi çok iyi ve hızlı geliştiği için 15–20 cm derinlik
yapısına sahip topraklarda özellikle açık tarla şartlarında iyi gelişme gösterir. Toprak
tuzluluğu ve sulama suyu tuzluluğuna karşı hassastır. Bu nedenle tuzluluk problemi olan
topraklarda yetiştiriciliği yapılmamalıdır. Toprak pH değeri bakımından hafif asit ve nötr
toprak şartlarında iyi gelişme gösterir. En iyi geliştiği pH değerleri 6–7 pH değerleridir.
Toprak pH değerinin daha düşük asit şartlarda olması gelişmeyi azaltır. Toprak pH değerinin
orta alkali ve alkali şartlarda olması durumunda ise besin elementi noksanlıkları çok sık
görülür. Açık tarla şartlarında toprağın organik madde miktarının %2,5 sera şartlarında ise
%4’ün üzerinde olması verimi olumlu yönde etkiler. Organik maddenin toprakta yeterli
düzeyde olması kılcal kök sisteminin iyi gelişmesini sağlar. Organik madde miktarı yeterli
düzeyde olan topraklarda hızla gelişen yoğun kılcal kök sistemi topraktaki mevcut sudan ve
bitki besin elementlerinden tam olarak yararlanarak iyi kaliteli ve yüksek miktarda ürün verir.
Kök sistemi derinlere inmediği için fazla miktarda toprak ile temas edemez ve hafif bünyeli
topraklarda yetiştiriciliği yapıldığı içinde toprakta genellikle magnezyum ve potasyum
yetersiz düzeyde olduğundan bu iki elementin noksanlığı çok sık görülür. Bunun yanında
toprağın organik madde miktarını arttırmak için iyi yanmamış hayvan gübresi kullanımı
durumunda da özellikle magnezyum noksanlığı ortaya çıkmaktadır. Bu durum özellikle sera
yetiştiriciliğinde çok yaygın olarak görülmektedir. Hıyar bitkisinde magnezyum noksanlığının
çok sık görülmesinin bir nedeni de diğer sebze türlerine oranla magnezyum noksanlığına
hassas olmasındandır. Magnezyum noksanlığına karşı toleranslı ve hassas olan bitkiler
Tablo–2 de gösterilmiştir.